Natuur, landschap en economie wisselen elkaar in Limburg voortdurend af. Dat is mooi, maar geeft soms ook spanning. De uitdagingen voor Limburg op het platte land, op het gebied van natuur, water, landbouw en landschap hangen met elkaar samen. Het is daarom belangrijk om alles samen, integraal, te bekijken om goede keuzes te maken. Ruimtelijke ordening, natuurbescherming en waterveiligheid zijn kerntaken van de provincie, waarin we ook veel wettelijke verplichtingen hebben. We moeten daarom zorgen dat we voldoende geld reserveren voor onze vaste taken. Hier hoeven we niet ieder jaar opnieuw over te discussiëren.
Als PvdA zijn we ambitieus. We maken plannen op het gebied van wonen, natuur, vervoer, water, energie, cultuur en nog veel meer, terwijl elke vierkante meter in Limburg nu al één of meerdere functies heeft. Al deze opgaven vragen om krachtige regie en aansturing, zodat wat goed is behouden wordt, en wat beter kan de ruimte krijgt.
Een gezonde leefomgeving is ontzettend belangrijk. Commerciële belangen vinden wij ondergeschikt aan veiligheid, leefbaarheid en duurzaamheid. Er is een nieuwe balans met de omgeving en natuur nodig om ervoor te zorgen dat ook op lange termijn mensen goed kunnen leven in Limburg. Daarom moeten we keuzes niet langer uitstellen. Ook als doelen nog niet tot in detail bekend zijn moeten we aan de slag gaan en blijven. Daar wordt de provincie alleen maar mooier van.
Water: veiligheid, goede balans, hoge kwaliteit
De afgelopen twee zomers hebben ons met de neus op de feiten gedrukt: ons landschap moet beter ingericht worden om zowel overstromingen áls droogte te voorkomen. De watersnood in juli 2021 liet zien dat er nog veel moet gebeuren om de waterveiligheid te verbeteren. Hier is nu gelukkig geld voor beschikbaar en deze maatregelen moeten we zo snel mogelijk uitvoeren. Behalve aan de Maas is er ook veel werk rondom kleinere rivieren en beken. Dit is niet altijd makkelijk, zeker in het heuvelland. We willen de kans op een overstroming in de toekomst zo klein mogelijk maken. Als het niet lukt de landelijke norm hiervoor te halen moeten we dit goed kunnen uitleggen aan de bewoners in dat gebied. Maar maximale veiligheid blijft vooropstaan.
Gebieden die divers zijn ingericht, bijvoorbeeld met veel groen en bomen, zijn beter bestand zijn tegen extreem weer. Dit geldt zeker in bebouwd gebied, riolering raakt daar overbelast bij forse neerslag. Het is daarom noodzakelijk dat zoveel mogelijk water in de grond kan wegzakken, zodat het niet meer via het riool hoeft te worden afgevoerd. Daarom stimuleren we dat in stedelijk gebied stenen worden vervangen door groen. We bevorderen de afkoppeling van de regenwaterafvoer en stimuleren de aanleg van groene daken.
We moeten leren omgaan met droogte en het landschap zo inrichten dat we dit tegen kunnen gaan. Hiervoor moeten we meer water kunnen vasthouden, onder andere via meer natuurlijke klimaatbuffers. Het bufferen van met name oppervlaktewater kan vaak goed in combinatie met natuur, recreatie en een aangepaste vorm van landbouw. Het grondgebruik dient zich aan te passen aan de mogelijkheden die het natuurlijk systeem biedt.
Om verdroging tegen te gaan is het ook erg belangrijk dat voldoende grondwater beschikbaar is. Dit realiseren we door meer water in de bodem op te slaan en minder water te onttrekken in tijden van droogte. Dit doen we onder andere om zeker te weten dat we ook in de toekomst genoeg schoon drinkwater hebben. We moeten grondwater beter beschermen en bijvoorbeeld oppassen met geothermie. We moeten zuinig omgaan met grondwater en het oppompen van grote hoeveelheden water kan niet zomaar worden toegestaan. Deze strategische watervoorraad verdient onze bescherming. Op dit moment heeft niemand de regie hierover. De PvdA vindt dat de provincie deze regie stevig moet oppakken. Wij zijn voor een prikkel om zuinig te zijn met water: als je veel gebruikt wordt het duurder, ook voor bedrijven die veel water nodig hebben.
Waterveiligheid en het tegengaan van droogte zijn twee kanten van dezelfde medaille. De PvdA vind dat we meer rekening met water en bodem moeten houden, bijvoorbeeld als we kiezen waar er nog ruimte is om te bouwen. Ook veel natuurgebieden hebben meer water nodig, een bekend voorbeeld hiervan zijn de Peelvenen. Dit moet zo snel mogelijk gebeuren.
Daarnaast moet de kwaliteit van het water verbeterd worden. Dit betekent dat we strenger moeten zijn op het lozen van vervuild water in rivieren, bijvoorbeeld door bedrijven op Chemelot. Het lastigste probleem is dat er te veel nitraat in het water zit en dit komt uit mest. De PvdA wil er alles aan doen om het gebruik van bestrijdingsmiddelen te voorkomen. Ook medicijnresten, microplastics en bijvoorbeeld PFAS mogen niet in het water terecht komen. We moeten goed controleren en handhaven.
Al deze maatregelen kosten geld. De PvdA is voor een eerlijk systeem van waterschapslasten, waarbij de vervuiler betaalt en de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.
Onze keuzes:
Opgaven voor natuur, water en klimaat koppelen
We koppelen de opgaven voor natuur, water en klimaat aan perspectief voor de landbouw, houdbare vergunningsverlening voor belangrijke ontwikkelingen en het versterken van de landschappelijke kwaliteit. Altijd met aandacht voor de leefbaarheid en de sociaaleconomische impact in het landelijk gebied.
Minder stikstof
Om de natuur te verbeteren moet er minder stikstof worden uitgestoten, moet er voldoende water van goede kwaliteit beschikbaar zijn en moeten we natuurgebieden vergroten en met elkaar verbinden.
Schoon water van goede kwaliteit
Ook andere belangrijke doelen hebben water nodig en dit moet schoon en van goede kwaliteit zijn.
eerlijk systeem van waterschapslasten
Landbouw in balans met omgeving
Agrarische bedrijven zijn onmisbaar in ons landschap. Om ook in de toekomst goed te kunnen boeren is er een transitie nodig, bijvoorbeeld om een goede bodem en voldoende water te kunnen garanderen. Wij willen een systeem waarin boeren een betere prijs voor hun producten krijgen en vooral produceren voor de (eu)regionale markt. De provincie kan dit niet alleen voor elkaar krijgen, maar we willen boeren wel de gelegenheid geven om een goede gastheer te zijn voor natuur, bijvoorbeeld door te betalen voor landschapsbeheer en andere groenblauwe diensten die de natuur helpen. Het herstellen of terugbrengen van landschapselementen als hagen en graften is belangrijk, dit helpt onder andere bij het vasthouden en afremmen van teveel regenwater. Ook erfbeplanting en landschappelijke inpassing van bedrijven spelen hier een rol. We willen dat er meer aandacht komt voor het herstellen van het bodemleven, wat bijvoorbeeld betekent dat we het gebruik van bestrijdingsmiddelen terugdringen, ook in het belang van omwonenden. We willen biologische bedrijven die wetenschappelijk onderbouwde methoden toepassen stimuleren, zowel in de akkerbouw als in de veeteelt. Landbouw en natuur moeten elkaar versterken.
De PvdA wil dat de landbouw in balans komt met haar omgeving. Wij zijn daarom voor een kleinere veestapel en willen minder megastallen in Limburg, zodat er ook minder mest is. Volksgezondheid en minder overlast zijn hierbij belangrijke doelen, maar ook dierenwelzijn vinden wij belangrijk. Wat de PvdA betreft produceren we niet zoveel vlees voor de export, en zetten we meer in op innovatie en het exporteren van kennis. Met de mest die we wel hebben moeten we voorzichtig omgaan. Wij willen mono-vergisten (het alleen verwerken van mest zonder hier planten aan toe te voegen) blijven stimuleren en kringlopen zoveel mogelijk lokaal sluiten door specifieke vee- en akkerbedrijven aan elkaar te koppelen. Ook het produceren van groen gas kan hier een mooie rol in spelen. Het kan niet zo zijn dat de vraag van mestverwerkers zo groot wordt dat we mest uit andere plekken naar Limburg toe moeten halen. Mestfraude moet worden aangepakt.
Landschap en natuur verbeteren
Als je nadenkt over wat Limburg zo bijzonder maakt kun je niet om ons landschap heen. Het landschap is onderdeel van onze identiteit en onze cultuurhistorie. We zijn trots op ons mooie landschap en onze prachtige natuur, maar dit landschap wordt steeds minder vanzelfsprekend. Landschap is niet het restproduct dat overblijft als alle functies een plek hebben gekregen, maar vertegenwoordigt een waarde op zich. De opdracht is niet alleen behouden en beschermen wat er nu is, maar juist ook het ontwerpen van het landschap van de toekomst.
We willen de natuur in Limburg verbeteren en uitbreiden. Daarnaast willen we herstel van de biodiversiteit. Dit betekent o.a. aandacht voor groene verbindingen tussen natuurgebieden, meer natuur in de stad, genoeg aandacht en geld voor nationale parken en het beschermen van het landschap. We willen het natuurnetwerk in Limburg voltooien. Er zijn veel beheerplannen opgesteld voor de strengst beschermde natuur, de Natura2000 gebieden. Nu moeten we deze uitvoeren, dit betekent dat we voldoende geld moeten reserveren voor natuurbeheer. We willen langjarige contracten afsluiten met organisaties die beschermde natuur beheren, deze taak houdt niet over een paar jaar op. Maar ook buiten de beschermde gebieden moeten we verrommeling van het landschap voorkomen en zeker in bijzondere landschappen, zoals het heuvelland, heel goed oppassen met wat er wel en niet wordt toestaan.
We willen mensen betrekken bij hun omgeving. Boeren, natuurbeheerders, bedrijven en inwoners moeten samen voor het landschap zorgen. Dit betekent aandacht op scholen voor lokale landschappen en natuur, en het steunen van (vrijwilligers)initiatieven die hieraan werken. Het is belangrijk dat er plekken zijn waar de natuur zijn gang kan gaan, maar natuurgebieden moeten openbaar toegankelijk blijven. Een wandelknooppunten netwerk past hier goed bij. Het is onze verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat natuur bereikbaar is, of je nou buiten of midden in de stad woont.
Stikstof terugdringen
We zijn een provincie met veel landelijk gebied. Hier moeten mensen goed kunnen leven, en dat betekent ook dat er economisch perspectief moet zijn. We moeten ons kunnen blijven ontwikkelen als provincie. Teveel stikstof maakt onze natuur kapot en omdat we de natuur moeten beschermen (ook van de wet), zorgt dit voor veel problemen. De natuur moet hersteld worden, zodat woningbouw, infrastructuur en andere belangrijke zaken die we nodig hebben weer door kunnen gaan. Bedrijven moeten er van uit kunnen gaan dat een eenmaal verleende vergunning juridisch standhoudt. Ook daarvoor is natuurherstel en -behoud noodzakelijk..
Veel stikstof wordt uitgestoten door landbouw, industrie en verkeer. We moefen met deze sectoren dus afspraken maken, zeker als ze dicht bij beschermde natuurgebieden liggen, over hoe de stikstofuitstoot verminderd kan worden. Dit kan door anders te produceren, maar ook door het uitkopen of verplaatsen van bedrijven. We moeten de wettelijk vastgelegde stikstofdoelen halen, maar willen alle doelen in een gebied samen bekijken om te bepalen wat er het beste kan gebeuren.
Wij willen dat de provincie actiever omgaat met grond. Door grond te kopen hebben we een instrument in handen om de noodzakelijke verbeteringen rond waterveiligheid, aanpak van de droogte en de transitie van het buitengebied vorm te geven. We kunnen dan bijvoorbeeld bedrijven helpen te verhuizen. Ook zijn wij voorstander van een provinciale grondbank, waar ook gemeentes en het waterschap aan bij dragen. Zaken zoals hoe wordt omgegaan met mest kunnen meegenomen worden in het pachtbeleid. Ook moeten we goede afspraken maken met gemeenten over wat er wel en niet mag in de bestemmingsplannen.