Verbeter arbeidsmigratie
De Limburgse economie – met een structureel vergrijzende en afnemende beroepsbevolking – kan ook in de toekomst niet zonder arbeidsmigranten en kenniswerkers van elders. Dit ontkennen betekent de belangen van onze Limburgse bevolking schaden. Maar dan moet arbeidsmigratie wel op een goede manier gebeuren. Hiervoor staan werkgevers en overheden aan de lat. Zij dienen garant te staan voor een migratiebeleid dat goed is voor zowel de mensen die in Limburg komen werken als voor de Limburgse bevolking.
Beter omgaan met arbeidsmigratie zet de samenleving op scherp om ervoor te zorgen dat er voor iedereen, oorspronkelijke bewoners en arbeidsmigranten, voldoende woningen zijn om fatsoenlijk te wonen, en niet om er zo veel als mogelijk rendement uit te persen. Arbeidsmigranten en kenniswerkers dragen er voorts toe bij dat lokale en sociale voorzieningen zoals bijvoorbeeld een basisschool, een supermarkt, een bioscoop of een horecazaak in stand kunnen blijven. Zo wil de PvdA arbeidsmigratie positief vormgeven voor zowel de Limburgers als de arbeidsmigranten.
Maar op dit moment hebben we in veel gevallen te maken met een gegroeide praktijk waarbij de huisvesting van arbeidsmigranten nog steeds niet aan de wettelijke normen voldoet en ook de kwaliteit van de arbeidsplek beneden de maat is, om nog maar te zwijgen over regelrechte uitbuitingssituaties. Die praktijk duurt voort omdat gedegen toezicht en handhaving vaak ontbreken. Veel arbeidsmigranten hebben geen idee wat hun rechten zijn, vaak weten ze niet eens voor welk bedrijf ze nu precies werken. Hier ligt een taak voor de provincie om de regie en verantwoordelijkheid te nemen.
De provincie moet met de gemeenten afspraken maken over de eisen waaraan huisvesting voor arbeidsmigranten minimaal moet voldoen en bij wijzigingen van bestemmingsplannen die hierop betrekking hebben toetsen of aan die eisen wordt voldaan. Hierbij is, conform de uitgangspunten van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten, adequate voorlichting van migranten noodzakelijk. De provincie moet veel meer werk maken van handhaving om misstanden uit te roeien. Huisjesmelkers en profiteurs moeten worden aangepakt. Ook de toegang tot de gezondheidszorg moet voor arbeidsmigranten beter geregeld worden. Daarnaast zijn onderwijs en snel leren van de Nederlandse taal uiterst belangrijk.
De PvdA wil dat goed gekeken wordt welke specifieke behoeften onze regionale economie heeft op het gebied van arbeidsmigratie. Daarbij geldt het algemene uitgangspunt dat groei toegevoegde waarde moet hebben. Zo is er bijvoorbeeld veel behoefte aan werknemers uit de EU die in onze zorg komen werken. Die arbeidsmigranten moeten we dan ook adequaat kunnen ontvangen. Bedrijven of instellingen die van economisch belang zijn en arbeidsmigranten willen inzetten zullen moeten aantonen hoe zij deze willen huisvesten. Arbeidsmigranten moeten gelijke arbeidsvoorwaarden hebben als Nederlanders. Daardoor wordt zowel uitbuiting als oneerlijke concurrentie voorkomen.
Onze keuzes:
Ontwikkel met gemeenten gericht arbeidsmigratiebeleid
Ontwikkel samen met de gemeenten gericht arbeidsmigratiebeleid: onderzoek voor welke sectoren – eventueel tijdelijk – aanvullende versterking vanuit het buitenland wenselijk is, daarbij zorgend voor goede arbeidsvoorwaarden en goede leefomstandigheden.
Treed op tegen uitbuiting
Goede arbeidsomstandigheden
Zorg samen voor goede huisvesting en maatschappelijke integratie
Zorg samen met de gemeenten voor goede huisvesting en maatschappelijke integratie van arbeidsmigranten, en bevorder het snel leren beheersen van de Nederlandse taal.
Zorg samen voor goede communicatie richting arbeidsmigranten
Zorg voor duurzaam werk
Dagelijks worden we geconfronteerd met schadelijke gevolgen van ongebalanceerde, onbegrensde groei, zoals de consequenties van degradatie van steden tot ‘koopgoten’ en evenementenlocaties, van intensieve veehouderij, van verdozing van het landschap. Wij plaatsen kanttekeningen bij hoe de economische groei van de laatste jaren vorm heeft gekregen. Er is veel gekeken naar hoeveel vierkante meters grond verkocht konden worden, maar veel minder naar welke bijdrage deze grond kan leveren aan een duurzame stabiele ontwikkeling van onze economie. De PvdA heeft geen behoefte aan ruimte verslindende platte dozen in ons landschap. Ook kolossale lelijke hallen groen spuiten is niet de oplossing.
We hebben nood aan banen die zowel een groen label hebben met het oog op duurzame economie als een rood label, namelijk goede arbeidsvoorwaarden, een goed loon en goede kwaliteit van de arbeid. Het gaat dus niet alleen om grenzen aan de groei, maar om selectieve groei en eerlijke verdeling van de opbrengsten van de groei.
Bij sommige nieuwe bedrijven moet de vraag worden gesteld of hun ontwikkeling ook duurzame werkgelegenheid oplevert voor de Limburgers die nu nog langs de kant staan. We zoeken de balans bij de economische activiteiten: balans tussen natuur en economie, burger en economie, leefbaarheid en economie. We stimuleren circulaire economie en willen sociale coöperaties bevorderen, in het belang van een gezond en duurzaam Limburg. Zulke groei moet versterkt worden.
Bijzondere aandacht bij de acquisitie van nieuwe bedrijven gaat dan ook uit naar bedrijven die duurzame werkgelegenheid brengen, kwalitatief goed werk en goede werkomstandigheden bieden, hier en elders in de wereld. Naar bedrijven die serieus omgaan met ‘social return on investment’ (SROI), maatschappelijk verantwoord en maatschappelijk betrokken ondernemen, verantwoordelijkheid nemen voor mens en omgeving, en zorgen voor werk voor mensen met minder kansen op de arbeidsmarkt.
Een voorbeeldtraject kan het Just Transition Fund (The Green Deal van Frans Timmermans) voor Zuid-Limburg worden. Mits dit echt ingevuld wordt als een op de lange termijn gericht strategisch project en de aansturing geschiedt door een strategische alliantie waarin ook de vakbonden sterk vertegenwoordigd zijn. Want in het verleden zijn dit soort trajecten te vaak blijven steken in losse, niet duurzame projecten. Stop de projectencarroussel aanpak, stuur op doelbereiking.
Onze keuzes:
Laat de provincie als werkgever voorop lopen
Geef als provincie bij acquisitie prioriteit aan bedrijven die duurzame werkgelegenheid en de kwaliteit van het werk centraal.
Benut de ruimte voor bedrijvigheid bewust
Zorg dat ruimte voor bedrijvigheid optimaal én verantwoord benut wordt, en in het landschap wordt ingepast. Geen ruimte verslindende platte dozen erbij!
Zet succesvol campusbeleid voort
Versterk de positie van werknemers en bonden
Om de doelstelling van volledige werkgelegenheid te bereiken is samenwerking tussen alle spelers noodzakelijk. De samenwerking tussen overheid, ondernemers en onderwijs is verbeterd, maar, zoals eens te meer bleek tijdens de coronacrisis, de positie van de werknemers en dus de bonden daarbinnen moet de komende jaren systematisch worden versterkt. Dit wordt vaak met de mond beleden, maar de praktijk blijft nog te vaak achter. De consequenties van een veel te flexibel geworden arbeidsmarkt worden nu eenzijdig bij de werknemer gelegd. Dit is onacceptabel, en het vergroot de ongelijkheid in Limburg.
Ook op het gebied van de kwaliteit van arbeid heeft de PvdA zich de afgelopen jaren ingezet: het tegengaan van pay-rolling, verzet tegen ‘gedwongen zzp-schap’, en het tegengaan van de ondergraving van de lonen door ‘moderne’ koppelbazen met buitenlandse werknemers. Samen met de landelijke Partij van de Arbeid en de sociaaldemocratische fractie in het Europees Parlement hebben we hieraan gewerkt. Maar ook samen met andere progressieve partijen, actiegroepen en vakbonden. Dit zullen we de komende jaren blijven doen.
We hebben in Limburg iedereen nodig om een goede economische ontwikkeling te garanderen. Discriminatie op de arbeidsmarkt is onaanvaardbaar, wat betreft leeftijd, afkomst, herkomst, gender of wat dan ook. Het antidiscriminatiebeleid op het gebied van stages, leerwerkplekken, en werk zal stevig worden ingezet. Van onderwijs, ondernemingen en overheid wordt op dit punt een continue inspanning verwacht. Ook dient goede kinderopvang als basisvoorziening voor alle werkende ouders beschikbaar te zijn.
Samen met de Universiteit Maastricht, de Open Universiteit, de hogescholen, de ROC ’s en het bedrijfsleven is gewerkt aan het ontwikkelen van innovatieve, duurzame werkgelegenheid en een beter functionerende arbeidsmarkt. Ook de campusontwikkelingen zijn een voorbeeld van een stabiele transformatie van onze economie. Die lijn zal ook de komende jaren door ons gesteund worden.
De PvdA vindt dat de rijksdiensten veel beter gespreid moeten worden, ook over de regio’s. Dat moet een duurzame spreiding zijn. Enkele rijksdiensten die na de mijnsluiting naar Limburg kwamen, zijn weer vertrokken of deels vertrokken. Dit punt moet dus opnieuw worden opgepakt.
Vakbonden en ondernemingsraden kunnen een bijzondere rol spelen bij de energietransitie van bedrijven. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan bedrijven op Chemelot. De vakbond heeft bij Tata Steel laten zien dat ze een noodzakelijke inbreng kunnen en moeten hebben bij de ontwikkeling van de transitie. Terecht wordt als ‘compensatie’ voor het meedenken verlangd dat de belangen van de werknemers worden veiliggesteld in een sociaal contract tussen bonden en bedrijf. Waar onze provincie een rol kan spelen in de transitieproblematiek, zal de positie van de vakbonden, ondernemingsraden en werknemers gesteund worden.
Onze keuzes:
Goed werkgeverschap
Bedrijven moeten goed werkgeverschap demonstreren en werken aan bestaanszekerheid voor werknemers en zorg voor de omgeving. Ook het eigen werkgeverschap van de provincie moet ‘modelmatig’ zijn.
Positie van werknemers
actief antidiscriminatiebeleid
Campus-aanpak
Spreiding van rijksdiensten
Zorg voor werkgelegenheid voor alle Limburgers
Er is in Limburg op het moment van schrijven van dit programma veel werkgelegenheid. Onze provincie kampt zelfs met forse personeelstekorten: bijvoorbeeld in de zorg, het onderwijs, de bouw en de techniek. De komende jaren is het aantal jongeren dat zich meldt op de arbeidsmarkt kleiner dan het aantal ouderen dat de arbeidsmarkt verlaat. De Limburgse economie is kwetsbaar door deze tekorten, maar ook door de energietransitie die ingrijpende consequenties heeft voor vele bedrijven. De werkgelegenheid in de landbouw staat de komende jaren fors onder druk door de stikstofcrisis. Op korte termijn voelt Limburg steeds meer de gevolgen van de oorlog in de Oekraïne: het midden- en kleinbedrijf van bakker tot tuinder voelt de consequenties van de energieprijzen. De torenhoge inflatie wordt door grote bevolkingsgroepen dagelijks gevoeld.
Alle reden om te zorgen voor toekomstbestendige bestaanszekerheid. Dit betekent allereerst dat we ons moeten inspannen om mensen die nog niet participeren aan passend werk te helpen. Iedereen die nu aan het werk komt heeft ook een hogere kans op werk op de langere termijn. Het huidig tekort in combinatie met het aantal jongeren dat op de arbeidsmarkt komt, biedt kansen op passend werk voor iedereen. Het maakt het tegelijkertijd noodzakelijk dat werk aantrekkelijk is, door betere lonen, werkzekerheid en goede arbeidsomstandigheden. Daarbij geldt dat werk moet lonen. Mensen worden ervan weerhouden meer te werken als de extra uren niet lonen omdat subsidies, premies en of toeslagen dan even hard dalen. Te veel mensen staan nu nog aan de kant en worden bedreigd door sociaal isolement en armoede. Alle hens aan dek dus: in ‘Den Haag’ en in ‘Maastricht’.
Dat betekent voor ons als sociaaldemocraten, dat scholing, omscholing en bijscholing, coaching en begeleiding en soms steun voor de ontvangende bedrijven en organisaties centraal komen te staan. Vooral het middelbaar en hoger beroepsonderwijs zal hiervoor samen met werkgevers- en werknemersorganisaties en overheden moeten zorgen. Versterking van de beroepsopleidingen is belangrijk. Er moet bovendien sterk worden ingezet op meer gelijkheid in waardering van alle soorten opleiding, maatschappelijk en qua inkomen. Afstemming tussen opleidingen en de arbeidsmarkt verdient stimulering.
Voor werkzoekenden willen we uitgaan van competenties, vaardigheden en behoeften, in plaats van alleen kijken naar ontbrekende kwalificaties en diploma’s. Hoge prioriteit heeft het voorkomen van langdurige werkloosheid van jongeren. Tegengaan van uitval in het beroepsonderwijs is daarbij van vitaal belang. In een steeds veranderende arbeidsmarkt, zeker gezien de energietransitie, is permanente educatie voorwaarde om mensen niet langs de kant te laten staan. De doelstelling van volledige werkgelegenheid én participatie blijft voor sociaaldemocraten uitgangspunt. Een Limburgse samenleving die dit uitgangspunt laat vallen, laat mensen vallen.
Onze keuzes:
We zetten in op volledige werkgelegenheid en participatie
Opleiding en (bij-)scholing
We zetten het instrument opleiding en (bij-)scholing vol in. Overheid, onderwijs, en werkgevers moeten hierin gezamenlijk investeren.
Beroepsonderwijs ondersteunen
We ondersteunen het beroepsonderwijs om zijn inbreng in de regionale arbeidsmarkt n Limburg te kunnen versterken.