Gelijke kansen bevorderen door onderwijs en educatie
Alle Limburgers hebben recht op goed onderwijs dat past bij hun talenten, als voorbereiding op een mooie levensloopbaan. Daarom moet extra geïnvesteerd worden in leerlingen die in een kansarme startpositie verkeren, aansluitend bij programma’s als Trendbreuk Zuid-Limburg. Dat is cruciaal voor hen, maar ook voor de Limburgse samenleving als geheel. Want ieders inzet is nodig. In Limburg is sprake van chronische kansenongelijkheid in het onderwijs. Voor met name kinderen in achterstandssituaties geldt nog steeds: ze presteren minder goed dan op basis van de hun talenten verwacht mag worden en ze worden verwezen naar andere vormen van voortgezet onderwijs dan op basis van hun prestaties passend zou zijn. Ook wat betreft geslacht, land van herkomst, en welk persoons- of groepskenmerk dan ook, is elke vorm van kansenongelijkheid onacceptabel.
De PvdA stuurt op inclusief onderwijs waarin alle onderwijsroutes even belangrijk zijn, of ze nu gericht zijn op technische, dienstverlenende, verzorgende, of wetenschappelijke loopbanen. Er moet ruimte zijn voor een diversiteit aan talenten, vaardigheden en ambities, en voor individueel maatwerk. Daarbij is de rol van docenten cruciaal, ook wat betreft het vroeg signaleren van problemen. Leerlingen in verschillende trajecten moeten niet van elkaar geïsoleerd raken maar van elkaar blijven leren, ook sociaal. Daardoor kunnen ook in het latere leven gescheiden leefwerelden worden voorkomen.
Eén op de acht burgers, en in de grotere steden één op de zes, heeft moeite met lezen en schrijven, en het begrijpen van informatie van overheid, werkgevers, en gezondheidszorg. Om ook hen volledig mee te laten doen moet de actieve aanpak van laaggeletterdheid worden voortgezet en versneld. Behalve de aandacht voor laaggeletterdheid via bibliotheken, moet de provincie afspraken maken met het onderwijs, kindcentra, werkgevers, andere overheden, instellingen als de kredietbank, en zorgorganisaties, om de positie en ontwikkelingskansen van laaggeletterden te verbeteren. En ondersteun gemeenten met hun aanpak van taalachterstanden op de basisschool en hun beleid op vroegschoolse educatie.
Tijdens de coronaepidemie is duidelijk gebleken hoe belangrijk schokbestendig onderwijs met goede docenten is. Het tekort aan docenten moet daarom zo snel mogelijk worden opgelost. Hun werk moet aantrekkelijker worden en beter betaald. Ook de voorzieningen op veel scholen kunnen beter. Denk bijvoorbeeld aan ventilatie, sportvoorzieningen, een goede infrastructuur voor onderwijs in digitale vaardigheden en online weerbaarheid, en de al eerdergenoemde bredere uitrol van het gezonde scholenprogramma. Dit alles vereist maatschappelijke investeringen in de toekomst van onze kinderen. Omdat het ook vaak verantwoordelijkheden van het rijk betreft moeten provincie, de gemeenten en andere provincies gezamenlijk optrekken richting Den Haag.
Goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is bepalend voor de toekomst van jongeren, en voortgaand leren moet vanzelfsprekend en aantrekkelijk zijn. Wij steunen daarop gerichte samenwerking van onderwijsinstellingen, overheden en het bedrijfsleven. De Limburgse campussen vormen een goed aanknopingspunt voor samenwerking met het onderwijs in brede zin (MBO, HBO, universitair).
Zuid-Limburg heeft te maken met sterke vergrijzing. Om die ontwikkeling te keren moet Limburg voor jongeren aantrekkelijker worden: om te blijven na de studie of om zich nieuw te vestigen. Dat vereist krachtig intersectoraal beleid op het gebied van onderwijs, werk, wonen, kinderopvang, cultuur, en leefomgeving.
De coronaperiode en de Oekraïnecrisis hebben onderstreept hoezeer bewust ingestoken fakenieuws tegenwoordig op de loer ligt. Goed onderwijs leert mensen kaf van koren te scheiden, zodat zij herkennen wanneer meningen ten onrechte als feiten worden gepresenteerd. In dit verband is ook burgerschapsonderwijs zeer belangrijk, voor de democratie en als tegenwicht tegen polarisatie in de samenleving.
Onze keuzes:
Gelijke kansen
Gelijke kansen: investeer extra in leerlingen met een kansarme startpositie. Alle onderwijsroutes zijn even belangrijk. Scholen moeten ruimte bieden aan een grote diversiteit aan talenten, vaardigheden en ambities. En zorg ervoor dat leerlingen in verschillende trajecten niet van elkaar geïsoleerd raken maar van elkaar blijven leren.
Basisvaardigheden voor nu en straks
Basisvaardigheden voor nu en straks: geef alle leerlingen basisvaardigheden mee om te kunnen blijven meedoen in een hoogtechnologische toekomst. Stimuleer formeel en informeel onderwijs gericht op het verbeteren van basisvaardigheden als lezen, schrijven, rekenen en werken met de computer via gemeenten, bibliotheken en welzijnsorganisaties.
Laaggeletterdheid terugdringen
Laaggeletterdheid terugdringen: zet extra in op de actieve aanpak van laaggeletterdheid, samen met gemeenten, werkgevers, het onderwijs, de kredietbank, en zorgorganisaties.
Versterking van het onderwijs
Versterking van het onderwijs: los het tekort aan bekwame docenten in Limburg op, verbeter hun opleiding, maak hun werk aantrekkelijker en betaal ze beter. En zorg voor goede voorzieningen op alle scholen. Trek waar het verantwoordelijkheden van het Rijk betreft samen met gemeenten en andere provincies op richting Den Haag.
Goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt
Goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt: steun daarop gerichte samenwerking van onderwijsinstellingen, overheden en het bedrijfsleven.
Een aantrekkelijke provincie, ook voor jongeren
Een aantrekkelijke provincie, ook voor jongeren: maak Limburg aantrekkelijker voor jongeren, om te blijven na de studie, zich te vestigen, en hun leven op te bouwen.
Bestrijding van fakenieuws
Bevorder de volksgezondheid en verbeter de zorg
Limburgers hebben vaker overgewicht, chronische ziekten en een minder goed ervaren gezondheid vergeleken met het Nederlands gemiddelde. Ook de (gezonde) levensverwachting blijft achter, vooral in Zuidoost-Limburg. Behalve een ongezonde leefstijl dragen armoede, leerproblemen, bestaansonzekerheid, slechte werk- en woonomstandigheden en omgevingsrisico’s (zoals luchtverontreiniging) daaraan bij, en door de corona- en energiecrisis is de situatie verergerd. Bij het aanpakken van de gezondheidsproblematiek in Limburg en de sociale ongelijkheid daarin ziet de PvdA een belangrijke rol voor de provincie, die verder gaat dan haar formele bevoegdheden.
Het inhalen van achterstanden vereist een brede gezamenlijke inspanning van maatschappelijke organisaties, gezondheidswerkers, scholen, bedrijven, verzekeraars, kennisinstellingen, gemeenten en provincie. De PvdA wil de daarop gerichte, door het Gezondheidsakkoord Limburg ingezette versnelling steunen vanuit een blijvend forse inzet op een nieuwe, strategische Sociale Agenda. Die moet niet gericht zijn op ad hoc projecten maar op duurzame investeringen, want alleen dan kunnen de strategische doelen worden bereikt. Gezondheidsbeleid is immers een kwestie van lange adem. Zo moet het ingezette beleid gericht op preventie, gezonde leefstijl en positieve gezondheid intensief worden voortgezet en verdient de breedtesport steun. Hetzelfde geldt voor doelgroepgerichte communicatie over vaccinatie, de voortzetting en brede uitrol van het bewezen effectieve gezonde scholenprogramma en nader onderzoek naar het relatief grote aantal Limburgse baby’s met een aangeboren afwijking. Daarbij moeten ook de beschikbare nationale stimuleringsprogramma’s (o.a. gericht op een gezond ontbijt en een gezonde lunch voor alle leerlingen en een Kansrijke Start) maximaal worden benut. Het gezonde scholenprogramma moet onderdeel worden van de primaire taken van álle scholen en kindcentra, ook nationaal, en ook aangeboden worden in het voortgezet onderwijs. Zet ook de succesvol gebleken samenwerking met de wetenschap gericht op gezondheidsbevordering voort.
Door de coronacrisis is onderstreept hoe essentieel goed functionerende GGD ’s, eerste -en tweedelijnszorg, thuiszorg en ouderenzorg zijn. In het belang van alle Limburgers kan de provincie de gebleken knelpunten in het regionale zorgnetwerk in kaart brengen en de regie voeren over het oplossen daarvan. Gezien de toenemende personeelstekorten moet samen met de zorginstellingen, het onderwijs en het rijk bekeken worden hoe de aantrekkelijkheid van het werken in de zorg bevorderd kan worden, en welke rol arbeidsmigratie kan spelen.
Maximale zelfredzaamheid en maatschappelijke deelname in een inclusieve samenleving is voor de PvdA een belangrijke doelstelling. De provincie, de gemeenten en het bedrijfsleven moeten zich daarom inzetten voor een toegankelijke samenleving waarin ook burgers met een chronische aandoening en/of een functiebeperking in alle opzichten maximaal kunnen (blijven) meedoen. Dat vereist samenwerking met de Federatie Gehandicaptenorganisaties Limburg (FGL) en andere voor dit doel relevante organisaties in Limburg.
Zo lang mogelijk thuis kunnen wonen, waar nodig met zorg en ondersteuning, is voor mensen cruciaal. De provincie kan dat bevorderen door samen met de gemeentes de knelpunten in de regionale woon- en zorgvoorzieningen voor ouderen aan te pakken. Ondersteuning van mantelzorg – ook om eenzaamheid op te vangen – en kleinschalige tussenvoorzieningen in wijk en buurt, kan daarbij helpen.
Jongeren en hun ouders, professionals, organisaties en gemeentes ervaren de gevolgen van de rijksbezuinigingen die gepaard gingen met decentralisatie van de jeugdzorg. De kwaliteits- en wachtlijstproblematiek moet dringend worden opgelost. Voor afzonderlijke gemeenten is dit niet te doen. Het is van groot belang om als provincie met de gemeenten richting de landelijke overheid op te trekken om te zorgen voor toereikende budgetten voor de gemeenten.
Om de volksgezondheidsontwikkelingen systematisch, vanuit een breed welvaartsperspectief, te kunnen volgen en waar nodig bij te sturen steunt de PvdA de totstandkoming van een jaarlijkse Staat van Limburg, te bespreken in de Provinciale Staten en als bruikbare informatiebron voor alle Limburgers.
Onze keuzes:
Gezondheidsachterstanden inhalen
Gezondheidsachterstanden inhalen: zet in op het inhalen daarvan en ondersteun de daarop gerichte gezamenlijke inspanningen van scholen, bedrijven, gezondheidswerkers, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen, verzekeraars, gemeenten en provincie.
De Sociale Agenda versterken
Gezondheidsbevordering
Gezondheidsbevordering: investeer in preventie, gezonde leefstijl, positieve gezondheid, breedtesport, doelgroepgerichte communicatie over vaccinatie, en nader onderzoek naar het voorkomen en terugdringen van aangeboren afwijkingen. Blijf het gezonde-scholenprogramma steunen en veranker deze benadering stevig in de primaire taken van het hele basis- en voortgezet onderwijs en de kindcentra.
Een toegankelijke samenleving
Een toegankelijke samenleving: burgers met een chronische aandoening en/of een functiebeperking moeten maximaal kunnen (blijven) meedoen, in openbare ruimten, werk, wonen, mobiliteit, en sociaal leven.
Goede zorg
Goede zorg: breng de knelpunten in de zorg in kaart, voer regie over het oplossen van personeelstekorten, zorg voor goede woon- en thuiszorgvoorzieningen voor ouderen, bekijk welke rol arbeidsmigratie kan spelen, en treedt samen met gemeenten op richting de landelijke overheid om de knelpunten in de jeugdzorg weg te nemen.